برای‌ سلوک‌، تضعیف‌ قوای‌ حیوانیّت‌ لازم‌ است‌

برای‌ سلوک‌، تضعیف‌ قوای‌ حیوانیّت‌ لازم‌ است‌

لذا به‌ جهت‌ إتمام‌ این‌ مقصود، مرحوم‌ مغفور جزاء الله‌ تعالی‌ عنّا خیر جزاءِ المعلِّمین‌ می‌فرمودند که‌: باید انسان‌ یک‌ مقدار زیاده‌ بر معمول‌، تقلیل‌ غذا و استراحت‌ بکند؛ تا جنبۀ حیوانیّت‌ کمتر، و روحانیّت‌ قوّت‌ بگیرد.

و میزان‌ آن‌ را هم‌ چنین‌ می‌فرمودند که‌: إنسان‌ أوّلاً روز و شب‌ زیاده‌ از دو مرتبه‌ غذا نخورد، حتّی‌ تنقّل‌ ما بین‌ الغذائین‌ نکند. ثانیاً هر وقت‌ غذا می‌خورد، باید


مثلاً یک‌ ساعت‌ بعد از گرسنگی‌ بخورد؛ و آنقدر بخورد که‌ تمام‌ سیر نشود. این‌ در کمّ غذا. و امّا کیفیّتش‌: باید غیر از آداب‌ معروفه‌، گوشت‌ زیاد نخورد. به‌ این‌ معنی‌ که‌: شب‌ و روز هر دو نخورد. و در هر هفته‌ دو سه‌ دفعه‌، هر دو را یعنی‌ هم‌ روز و هم‌ شب‌ را ترک‌ کند. و یکی‌ هم‌ اگر بتواند للتّکیّف‌ نخورد؛ و لا محالة‌ آجیل‌ خور نباشد. اگر أحیاناً وقتی‌ نفسش‌ زیاد مطالبه‌ آجیل‌ کرد، استخاره‌ کند. و اگر بتواند روزه‌های‌ سه‌ روز هر ماه‌ را ترک‌ نکند.

و أمّا تقلیل‌ خواب‌، می‌فرمودند: شبانه‌روز شش‌ ساعت‌ بخوابد. و البتّه‌ در حفظ‌ لسان‌، و مجانبت‌ اهل‌ غفلت‌، اهتمام‌ زیاد نماید. اینها در تقلیل‌ حیوانیّت‌، کفایت‌ می‌کند.


نرسیدن به کمال بدون ولایت

گفتار قاضی‌، آیة‌ الله‌ حاج‌ میرزا علی‌ آقا، بر اینکه‌ رسیدن‌ به‌ کمال‌ بدون‌ ولایت‌ محال‌ است‌

مرحوم‌ آیة‌ الله‌ عارف‌ بی‌بدیل‌: حاج‌ میرزا علی‌ آقای‌ قاضی‌ رحمة‌ الله‌ علیه‌ می‌فرموده‌ است‌: محال‌ است‌ کسی‌ به‌ درجۀ توحید، و عرفان‌ برسد، و مقامات‌ و کمالات‌ توحیدی‌ را پیدا نماید و قضیّۀ ولایت‌ بر او منکشف‌ نگردد.

ایشان‌ معتقد بوده‌اند که‌: بزرگانی‌ که‌ نامشان‌ در کتب‌ عرفان‌ ثبت‌ است‌، و آنها را واصل‌ و فانی‌ می‌شمرند؛ و از أهل‌ ولایت‌ نبوده‌اند؛ بلکه از عامه بشمار می‌آیند ؛یا واصل نبوده‌اند، و ادعای این معنی را می‌نموده‌اند، و یا تحقیقاً ولایت‌ را ادراک‌ کرده‌اند؛ ولی‌ بر حسب‌ مصلحت‌ زمان‌های‌ شدّت‌ و حکّام‌ و سلاطین‌ جور که‌ از عامّه‌ بوده‌اند، تقیّه‌ می‌کرده‌، و ابراز نمی‌نموده‌اند؛ مانند شیخ‌ سلیمان‌ قندوزی‌ حنفی‌ صاحب‌ «ینابیع‌ المودّة‌»، و مانند سیّد علی‌ همدانی‌ صاحب‌ کتاب‌ «مودّة‌ القربی‌»، و مانند مولی‌ محمّد رومی‌ بلخی‌ صاحب‌ کتاب‌ «مثنوی‌».